Marvel Karakterleri ve İskandinav Mitolojisi Arasındaki Farklar

İskandinav mitolojisinin popülerleşmesinde önemli rol oynayan Marvel filmleri maalesef doğrudan İskandinav mitolojisine dayanmamaktadır.

Thor, Loki ve Odin gibi İskandinav mitolojisindeki bazı önemli varlıkları popüler hale getiren Marvel film serisini görmek harika olsa da, Marvel’in köklü bir çizgi roman serisine dayanan kurgusal bir evreni temsil ettiğini hatırlamak önemlidir.

Arkadaşlarınız size Loki’nin Thor’un kardeşi olduğunu ve Odin’in Ragnarok’tan önce öldüğünü söylediğinde, onlara bunun sadece filmlerde olduğunu söyleyin, gerçek mitlerde değil.

Aşağıda, Marvel filmlerinde yer alan İskandinav mitolojisindeki en önemli yedi karakterin bulabilirsiniz, böylece Marvel serüvenlerini seven arkadaşlarınızı doğru yönlendirebilirsiniz.

1. Thor

Thor’un Görünüşü ve Karakteri

Bugünlerde, gök gürültüsü tanrısını hayal ettiğinizde, muhtemelen aklınıza Chris Hemsworth‘un delici mavi gözleri ve altın sarısı saçları geliyor. Ancak orijinal efsanelerde Thor, Marvel çizgi romanlarında olduğu gibi dalgalı sarı saçlara sahip değildi. Geleneksel olarak Thor kızıl saçlı ve kızıl sakallıdır. Stan Lee ve Jack Kirby başlangıçta Thor’un kızıl saçlı bir versiyonunu düşündüler, ancak nihayetinde, Chris Hemsworth‘un kusursuz bir şekilde hayata geçirme işini kendi karakter tasarımlarıyla yapmaya karar verdiler.

Marvel evreninde ortaya çıkan Thor, orijinal kaynaklarda anlatılan tanrıya oldukça sadıktır. Odin’in oğlu, gücü ve çevikliği açısından ideal bir savaşçıdır. Ancak ilk Thor filminin başında gördüğümüz gibi biraz kibirli ve dikkatsiz olabilir.

Thor, Marvel filmlerinde güç ve sorumluluk derslerini öğrenirken, bu mitlerde karşılaştığımız bir şey değil. Sürekli olarak pervasız, başkalarını kendi amaçları için kullanmaya istekli ve doğru olanı yapmaktan çok “kazanmak”la ilgilenen biri olarak tasvir ediliyor.

Örneğin, efsanenin Thor’u, tanrıça Freya’nın, kaybolduğunda çekicini geri alabilmesi için bir devle evlenmesini beklemiştir. Ayrıca, yılanla karşılaşmanın dünyanın sonunu tetikleyebileceğini bilmesine rağmen, kendi öfkesini tatmin etmek için aktif olarak yılan Jormungandr’ı aramıştır.

Çizgi romanlar Thor’u Gök Gürültüsü Tanrısı olarak gösteriyor ve hayranlar çoğunlukla ona bu şekilde atıfta bulunuyor. Bununla birlikte, İskandinav Mitolojisinde Thor, bir dizi başka şeyin de Tanrısıdır. O gelgitlerin ve havanın tanrısıdır. Çevresel yetenekleri sayesinde çiftçilik ve hasatla da ilişkilendirilmiştir. Hatta Meşe Ağaçlarının Tanrısıdır ve ağaç genellikle bir şekilde ona atfedilir.

Bu sebeple de isimlerin her birinin, genellikle Thor’un bir özelliğine atıfta bulunan bir çevirisi vardır. Örneğin Björn ayı, Hlórriði ise hava tanrısı anlamına geliyordu. Bazılarının birden fazla anlamı vardır; örneğin, güçlü ego ve aynı zamanda güçlü ruh anlamına gelen Harðhugaðr; rüzgarın gücünü tanımlamak için bile kullanılabilir.

Thor’un Çekici ve Diğer Gerçekler

Marvel filmlerinde Thor’un Mjölnir’i kullanmak için kendi değerinden başka hiçbir şeye ihtiyacı yoktur. Ancak orijinal efsanelerde, çekicini kullanabilmek için özel bir eldiven seti olan Járngreipr’a ihtiyacı vardır. Mjölnir ve Megingjörð’ün (gücünü artıran mistik bir kemer) yanı sıra, bu eldivenlerin Thor’un en önemli üç eşyasından biri olduğu sanılıyor. Ancak filmlerde yer almıyorlar.

Referans kısa olmasına rağmen, Megingjörð kemeri aslında Marvel’in Thor versiyonu tarafından kullanılıyor. Spider-Man: Homecoming‘de kemerin New Avengers Facility’de depolanmak üzere sevk edildiği ortaya çıktı. Happy Hogan, paketlemek için eşyaları listelerken, kemerin adını telaffuz etmeye çalışır, sonunda vazgeçer ve ona sadece “Thor’un sihirli kemeri” der.

Ayrıca filmlerde sık sık Thor’un çekicini salladığını ve uzaya fırlatılan bir roket gibi arkasından havalandığını görürüz. Ancak orijinal mitolojide Mjölnir, Thor’a uçma yeteneği vermez. Daha ziyade, iki keçi Toothgnasher ve Toothgrinder tarafından çekilen arabası, onun bir yıldırım gibi gökyüzünde süzülmesine izin veriyor. Seyahat ederken, Marvel versiyonunda görmediğimiz bir şey olan, genellikle keçiler tarafından çekilen arabası kullanır.

Bir başka orijinal Marvel yaratımı, Jane Foster’ın Mighty Thor’udur. Orijinal mitolojide, birinin sadece Mjolnir’i alarak Thor’un gücüne sahip olması nadirdir. Ancak Marvel, Captain America ve Vision gibi kişilerin, eğer seçerlerse bu yeteneklere erişebileceklerini göstermiştir.

Çizgi romanlarda ve 2022’de vizyona girecek olan Thor: Love And Thunder‘un fragmanında Jane Foster Mjolnir’i alır ve Mighty Thor olur. Bu tamamen benzersiz bir anlatı ve karakterin ve bu fantezi dünyasının hayranları için heyecan verici olsa da, İskandinav mitolojisinde böyle bir şey olmadı.

2. Odin

Marvel’in Odin’i, biraz daha yaşlı ve kır saçlı bir savaşçı olan, bir gözü eksik olan İskandinav mitolojisindeki Odin’e çok benziyor. Ama aslında Odin savaşta gözünü kaybetmedi. Viking hikayelerine göre Odin, bilgelik kuyusundan bir yudum almak için kendi gözünü çıkarmıştır.

Marvel’da Odin, Asgard’ı yöneten kral benzeri bir figür olarak tasvir edilir ve bu aşağı yukarı doğrudur. Asgard’ın kralı ya da reisiydi, Viking şefleri gibi tek başına kan bağlarından ziyade güçle komuta ediyordu.

Ancak Marvel çizgi romanları, tanrı Odin’in diğer önemli unsurlarının çoğunu parlatır. Mitolojiye göre; Thor ideal savaşçı iken, savaş tanrısı Odin’dir ve savaşçılar Odin’den savaşta başarı istediler. Odin aynı zamanda Bilgelik tanrısıydı ve diğer şeylerin yanı sıra yazı, şiir ve büyücülük bilgisini insanlıkla paylaştı. Odin’in de bir gezgin olduğu biliniyordu ve genellikle dünyaları dolaşmak için Asgard’daki görevini terk etti.

Odin’in Asgard’ın nihai yıkımından önce öldüğü Thor: Ragnarok filminde dolaştığını görüyoruz. Bu doğru değil. Ragnarok efsanesine göre, Odin, büyük kurt Fenrir tarafından yutularak öldürüleceği son savaşta tanrıların ordusuna ve Valhalla’dan düşmüş savaşçılara liderlik edecek.

3. Loki

Thor ve Loki arasındaki gergin ilişki, Marvel filmlerinin özüdür. Kardeşiyle olan zor ilişkisi olmasaydı, Loki asla Dünya’ya saldırmazdı. İntikamcılar bir araya gelmezdi ve bunca olay yaşanmazdı.

Marvel evrenindeki en büyük sorunlardan biri Loki’yi Odin’in evlatlık oğlu, daha bebekken tanrı tarafından evlat edinilmiş ve dolayısıyla Thor’un evlatlık kardeşi olarak temsil etmeleridir.

Ancak orijinal mitolojide Loki, Thor’un kardeşi değildir. Snorri Sturlson’ın Prose Edda‘sında Loki aslında Odin’in üvey kardeşidir. Loki ve tanrı Odin, Loki’nin Asgard’da tanrılarla birlikte yaşamasına izin veren bir kan kardeşliği anlaşması yapmayı seçti. Yani Thor daha çok bir amca gibiydi. Bu değişiklik, Loki’nin Marvel evrenindeki tüm ailevi ilişkilerini yerinden ediyor. Ama kardeşler arasındaki sorunlu bir ilişki, bir tanrı ve üvey amcası arasındaki ilişkiden daha çekici bir hikaye yaratıyor öyle değil? Böylece neden kendi yollarına gittiklerini anlayabiliriz.

Marvel’deki Loki, bazen İskandinav tanrılarının bir müttefiki, bazen de bir düşmanı olarak görünür ve bu, efsane için aşağı yukarı doğrudur. Loki, yaptığı yaramazlıklarla sık sık tanrıların başını belaya sokardı ama sonra tanrıların sorunu çözmesine de yardım ederdi.

Bu onun ve Thor’un çeşitli maceraları paylaştığını gösterirdi. Örneğin Loki, Thor’a, ikisinin layık olduklarını kanıtlamak için birçok denemeye girmeye zorlandıkları devler diyarında eşlik etti.

Marvel’da Loki ile ilgili diğer büyük sorun, Ragnarok’ta tanrıların yanında savaştığı için kurtuluş arkıdır. Gerçek şu ki, Loki ve Asgardlılar, Odin’in bir başka oğlu Baldur’un ölümünde Loki’nin rolü nedeniyle Ragnarok’tan kısa bir süre önce ilişkilerinde kalıcı bir kopuş yaşadılar. Loki hapsedildi ve işkence gördü ve tüm çocukları ya hapsedildi, sürgün edildi ya da öldürüldü.

Ragnarok’ta kendini kurtarmak için tanrıların yanında savaşmaktan çok uzak olan Loki, Asgard’a saldıran ve sonunda dünyayı yok eden devler ve ölüler ordusunun liderlerinden biriydi. Ragnarok, Loki’nin Aesir tanrılarından aldığı nihai intikamdı.

4. Hel

Loki ebeveyn tipi gibi görünmese de, İskandinav mitlerinde birçok çocuk babasıdır. Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, yavruları oldukça tatsız bir grup, özellikle de dev Angrboda tarafından dünyaya getirilen üçü. Dünya yılanı Jörmungandr ve kurt Fenrir’e ek olarak (evet, Harry Potter’dan Fenrir Greyback‘in adı onun adıydı), ayrıca ölüm tanrıçası Hel de Loki’nin çocuğuydu.

Tanrılar, bu korkunç birlikteliğin çocuklarından o kadar korktular ki, hepsini hapse attılar ya da sürgüne gönderdiler. Fenrir ıssız bir adada bir kayaya zincirlenmişti. Jormungandr, Midgard’ı çevreleyen sulara atıldı ve Hel yeraltı dünyasına gönderildi. Odin Hel’i oraya yönetmesi için gönderdi, ama yine de sürgün edildi.

Savaşta ölen savaşçıların Odin ile Valhalla’da ziyafete götürüldüğüne inanılıyordu, ancak hastalık veya yaşlılık nedeniyle ölmek, buzlu yeraltı dünyasında Hel ile bir sonsuzluk geçirmek anlamına geliyordu. Bu, Hela’nın Odin’in kızı olması gereken Marvel filmleriyle çelişiyor. Ayrıca, filmlerde Cate Blanchett tarafından canlandırılıyor olsa da, orijinal efsanelerde yüzünün yarısı güzel, diğer yarısı ise Neredeyse Kafasız Nick (Nearly Headless Nick) kadar ölüydü.

Hel, gücünün mutlak olduğu yeraltı dünyasında kalırken, Marvel filmlerinde gördüğümüz gibi evrenin geri kalanı tarafından bilinmiyor değildi. Ragnarok’ta Asgard’a yapılan saldırıya katılıyordu. Ölülerin tırnaklarından ve ayak tırnaklarından yapılmış gemilerde yeraltı dünyasından Asgard’a giden onursuz ölülerden oluşan bir orduyu yönetiyordu. Babası Loki de gemide ona eşlik ederdi.

Ancak bu ayrıntılar farklılık gösterse de Marvel, Hel’in Aesir tanrılarından ona davranışlarından dolayı intikam almak istediği konusunda haklı.

5. Sif

Şaşırtıcı olmayan bir şekilde, Thor aslında geleneksel İskandinav mitolojisinde Jane Foster adlı Amerikalı bir astrofizikçiyle çıkmıyor. Aksine hasat tanrıçası Sif ile evlidir. İlginçtir ki, orijinal mitlerde dalgalanan altın rengi saçlarıyla tanınan Thor değil Sif’tir.

Thor: Ragnarok filminde Thor’un saç kesimi fikrine dayanamadığı gibi, Sif de Loki’nin şaka olsun diye saçını kesmesinden sonra depresyona girer. Sonunda, Thor’dan oldukça güçlü bir iknadan sonra Loki, Eitri’nin Thor’u Avengers: Infinity War‘da yeni bir tanrı öldürme silahı yapmasına benzer şekilde, cüceleri Sif’e yeni saç yapmaya zorlar.

6. Asgard

Asgard teknik olarak bir karakter olmasa da Marvel filmlerinde o kadar önemli bir rol oynuyor ki burada bahsetmeye değer.

Hayatta kalan efsanelerde Asgard, tahkimatlar tamamlanmamış olsa da, büyük bir müstahkem şehir olarak tanımlanır. Şehir içinde farklı tanrılara ait çok sayıda büyük salon vardır.

Thor, 540 odalı büyük bir kale benzeri muhafaza olan Bilskirnir’de (şimşek çakması) yaşıyor. Odin, cesur düşmüş savaşçıların ruhlarının yaşadığı büyük Valhalla salonunu da içeren Gladsheim’da (radyan evi) yaşıyor. Hukuk ve adalet tanrısı Forseti, kırmızı altından sütunlara ve gümüş yaldızlı bir çatıya sahip olan Glitnir’de yaşıyor.

Filmlerde gördüğümüz Asgard bu tanıma tam olarak uymasa da, Asgard’ın insan şehirlerinden çok daha ayrıntılı bir büyük kale olduğu fikri korunuyor.

7. Yggdrasil

Yggdrasil, İskandinav mitolojisinin gerçekten bir karakter olmayan başka bir unsurudur, ancak İskandinav evreninde o kadar merkezidir ki, bakmaya değer.

Marvel sinematik evreninde Yggdrasil, varoluşun dokuz alemini kozmik bir kanal aracılığıyla birbirine bağlayan bir takımyıldız olarak tanımlanır. Yggdrasil’in bu astrolojik tasviri, Yggdrasil fikrini Marvel filmlerinin geçtiği mevcut dünyanın astrolojisiyle uyumlu hale getirmek için gereklidir.

İskandinav mitolojisinde Yggdrasil, İskandinav kozmosunun köklerine ve dallarına sıkışmış dokuz alemini birbirine bağlayan büyük bir ağaçtı. Yani, açıklamalar tam olarak aynı olmasa da, Marvel evreni Yggdrasil ile başa çıkmakta oldukça iyi bir iş çıkarıyor.

8. Elfler

“Marvel’s Thor: The Dark World”..Dark Elves..Ph: Film Frame..© 2013 MVLFFLLC. TM & © 2013 Marvel. All Rights Reserved.

İskandinav mitolojisinde iki tür Elf görülür, Açık Elfler (Light Elves) ve Kara Elfler (Black Elves). Çok geniş bir tanım olsa da, Açık (Light) Elfler’in Tolkien’in Elfleri gibi olduğunu ve Kara Elfler’in Tolkien’in Cüceleri gibi olduğunu söyleyebiliriz.

Açık Elfler, Alfheim adlı bir dünyada yaşadılar ve yarı tanrılar ve doğayla yakından ilişkili güzel varlıklar olarak kabul edildiler. Kara Elfler ise karanlık yeraltını tercih ettiler ve İskandinav kozmosunun usta zanaatkarlarıydılar. Onların ana dünyalarına da Svartalfar denir.

Kara Elfler, Thor: The Dark World filminde Asgard tanrılarının düşmanları olarak görünürler. Sonsuz karanlık bir dünyadan geldikleri ve evreni yok etmeye kararlı oldukları anlatılır. Bu, tanrılar ve Kara Elfler arasındaki ilişkinin az çok samimi göründüğü efsaneyle uyuşmuyor. Oysa Kara Elfler, Thor’un çekici Mjolnir de dahil olmak üzere tanrılar için çeşitli hazineler yaptılar.

Marvel daha sonra Peter Dinklage‘ın canlandırdığı Eitri karakteriyle Avengers: Infinity War‘da Kara Elfleri yeniden kullanıyor. Bu karakter, çekici yok edildikten sonra Thor için bir silah yapan usta bir demircidir. Bu nedenle bu, Kara Elfler’in geleneksel İskandinav imajıyla daha uyumludur.

10. Ragnarok

Thor: Ragnarok filminin sonunda, Thor ve Loki, Surtur’un Asgard’a yaptığı saldırıdan sağ kurtulur ve uzay gemilerinde zarar görmeden uçarlar. Ama orijinal mitlerde Ragnarok böyle batmadı. Aslında Thor, Loki, Odin ve Heimdall da dahil olmak üzere hemen hemen her tanınmış tanrı Ragnarok sırasında ölüyordu. Yani İskandinav mitolojisi ile Marvel arasındaki savaşta büyük bir fark var.

Ayrıca mitolojide, Surtur sadece Asgard’ı değil, tüm evreni ateşe verir ve medeniyeti yeniden başlatmak için sadece bir avuç tanrı ve iki insanı hayatta bırakır. Ama bu Marvel filmlerinde olsaydı, Thanos’un yapacak fazla bir şeyi kalmazdı.

İşte karşınızda, Marvel evreninin İskandinav mitolojisi hakkında değiştirdiği bazı temel şeyler… Peki bunları nereden mi biliyoruz? Türkçe’deki Viking kitaplığından…

Peki siz ne düşünüyorsunuz? Marvel’in efsaneleri kendi evrenlerini yaratacak şekilde uyarlamasından memnun musunuz?

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir