İskandinavya’da herhangi bir zaman geçirdiyseniz, muhtemelen Jantelov kavramını veya Jante Yasası’nı duymuşsunuzdur. Peki o meşhur Carlsberg reklamını hiç bu açıdan düşündünüz mü?
Hani şu Mads Mikkelsen’ın reklamında oynadığı ” Muhtemelen dünyanın en iyi birası.” olan reklam. Gelin şimdi onu bir de o bu açıdan inceleyelim.
Kısaca Jantelov yani Jante Yasası
Danca’da ve Norveççe’de Janteloven, İsveççe’de Jantelagen, Fince’de Jantelaki ve İzlanda’da Jantelögin olarak bilinen bu kavram, İskandinav bölgesine özgü bir sosyal kodu göstermektedir.
Jantelov Sosyal Kanunu, kolektif başarılara ve refaha vurgu yapar ve bireysel başarılara odaklanmayı küçümser. Danimarka, Norveç, İsveç, Finlandiya ve İzlanda‘da geçerli olan temel bir İskandinav felsefesi ilkesidir. Jantelov’ı anlamak, bu ülkelerin hem tarihini hem de günümüz kültürlerini anlamak için çok önemlidir.
Jantelov (Jante Yasası) en basit haliyle, tüm İskandinavların nasıl davrandığını açıklar: toplumu bireyin önüne koymak, bireysel başarılarla övünmemek ve başkalarını kıskanmamak. Elbette bu gerçek bir kanun değil! Jantelov daha çok konuşulmamış bir sosyal normlar dizisidir. Jantelov hakkında daha fazla bilgi edinmek için Jante Yasası: İskandinavların Tevazu Kültürü yazımızı okumalısınız.
İş Yaşamında Jantelov Neden Önemli?
İskandinav ülkelerde işyerlerinde bireyler arasında önemli bir güven ve gerçek bir eşitlik duygusu bulunuyor. Örneğin, bir şirketin CEO’sunun, kahve fincanlarını temizlediğini görmek alışılmadık bir manzara değildir. İskandinavlara göre bu, bir organizasyondaki düzeyden bağımsız olarak, meslektaşlar arasındaki yüksek düzeyde karşılıklı saygının bir göstergesidir.
Bu, bazıları için aptalca ve hatta bir komünist davranış gibi görünebilir. Ancak, “Jantelov” perspektifini benimseyerek kazanılabilecek birçok fayda var. Örneğin, bu şekilde çalıştığınızda, Nordik ülkelerde olduğu gibi çalışmanın en güzel yanlarından biri olan güven düzeyini artırabilirsiniz. İnsanlar, işinizi iyi yaptığınıza güvenirler ve dolayısıyla yaptığınız işle ilgili olumlu geribildirim alırsınız.
Çalışanlar güven kazanmak zorunda kalmak yerine, en başından amirlerine güvenir, bu da ortamı daha rahat ve açık hale getirir. Bu, yanlış anlamaları önleyebileceği ve gereksiz ofis politikalarını en aza indirebileceği için çalışma ortamını iyileştirmenin çok önemli bir yönüdür.
Neredeyse herkes muhtemelen işyerinde ne kadar az politika olursa o kadar iyi olduğunu kabul eder. Ellerinde bulunan kaynaklardan en iyi şekilde yararlanmanın gerekli olduğu küçük girişimler için özellikle külfetli olabilir. Çalışanlardan en iyi şekilde yararlanmak için, insanların kendilerini ifade etmekte özgür hissettikleri bir ortam sağlamak önemlidir. Nordikler için “Jantelov” bunu başarmanın yollarından biri.
Bugün İskandinavya’da Jantelov ve Meşhur Carlsberg Reklamı
Jantelov bugün İskandinavya’da nasıl uygulanıyor? Gittikçe küresel olarak birbirine bağlanan bir dünyada, eski kültürel kurallar hala geçerli mi? Cevap şudur: karmaşıktır. İskandinav kültürlerinde bireysel mükemmeliyete karşı genel bir isteksizlik yaygın olmaya devam ediyor. Hem uluslararası hem de yerel medyanın vurgusu, bireyler yerine bölgenin, toplumun, ne kadar güçlü olduğuna odaklanıyor. Sağlık, refah, cinsiyet eşitliği, tasarım, hatta mutluluk. Bunlar, İskandinavya ülkeleri güçlü yönlerine değindiklerinde öne çıkan şeylerdir, belirli tanınmış şahıslar veya ünlüler değil.
Tabii şimdilerde bu yasaya destek olanlar kadar karşı çıkanlar da var, Anti-Jantelov gruplar gibi…
Ancak kapitalist bir toplumda, üretim araçlarına sahip olanlar da başarı için övgü alırlar. Tüm İskandinav ülkeleri sosyalist bir refah modeline sahip olsalar da, ekonomik modelleri kapitalizmdir ve artan küresel ticaret gerçeğin sadece altını çizmektedir. Sonuç olarak, İskandinav ülkeleri, bireylerin finansal ve sosyal olarak başarılı olmaya çabaladıkları ve aynı zamanda bu tür bir başarıya eşlik eden kendi kendini tanıtmaktan kaçındıkları bir sistemi teşvik ediyor.
Danimarkalıların Janteloven’da hem pekiştirme hem de dürttüğü eğlenceye bir örnek Carlsberg’in popüler kampanyasıdır: “Muhtemelen dünyanın en iyi birası.” İronik bir şekilde, kampanyada Danimarka’nın en büyük yıldızlarından biri olan aktör Mads Mikkelsen yer alıyor. Arnavut kaldırımlı sokaklarda dolaşırken başını sallayıp, saçma sapan bir şekilde Kopenhag’da dolaşırken, tipik olarak Janteloven’ı işaret eden, kendini silme ve gururun büyüleyici bir karışımı var. Reklam filmi, Carlsberg birası da dahil olmak üzere Danimarka’nın en iyilerini sergilemek istiyor ve övgüleri nazikçe azaltıyor. Hepsinden daha büyük bir kesinti ile bitiyor: “muhtemelen”.
İşte o reklam:
1 comment