Yemekle ilgili olmayanların bile İskandinav mutfağı denilince aklına ilk gelen şeyin “İkea köftesi” olması kaçınılmaz. İkea köftesi dememin sebebi açtığı mağazalarında bu köfteleri sunarak dünya çapında ünlenmesini sağlaması. Tabii insan merak ediyor İsveç mutfağında köfte nereden çıkmış, acaba nasıl bir yolculuktan geçip bütün dünyaya yayılmış bu şahane köfteler?
Hikâye şöyle gelişiyor 18. Yüzyılda İsveç Kralı 12. Şarl (King Charles XII) Poltova savaşını kaybedip Osmanlı Devleti’ne sığınıyor ve beş yılını Osmanlı topraklarında anladığımız kadarıyla doyasıya yemek yiyerek geçiriyor. Eve dönüş vakti gelince yanında kahve, lahana dolması reçel ve bizim köftelerden de götürüyor (tarifleri yanına almış ya da bir aşçı ile beraber dönmüş olabileceğine dair iki farklı hikâye var). Ülkesinde de bu tarifi geliştirilmesi ile İsveç köftesi ortaya çıkıyor, 19 ve 20. Yüzyıllarda en sevilen yemeklerden biri haline geliyor.
Gelelim nedir bu İsveç köftesi; dana ve domuz kıyması karıştırılıyor içine baharatlar, ekmek kırıntıları ve süt/krema konuluyor. Köfte içeriğinin yanı sıra asıl lezzetini ise sosu “gravy”’de saklıyor. Ya patates püresi ya da kızartması ve olmazsa olmaz lingonberry (kekreyemiş) reçeli ile servis ediliyor. Eğer yakınlarda IKEA yoksa diye biz tarifimizi alternatif olması açısından vişne reçeli ile hazırladık.
İşveç Köftesi tarifi:
Köfte
500 gr kıyma
50 gr kadar bayat ekmek kırığı
1 yumurta
1 küçük soğan (rende)
30 gr süt
Tuz, karabiber, yenibahar, muskat
Ayçiçek yağı(kızartmak için)
Gravy Sos
35 gr tereyağı
35 gr un
5 gr soğan tozu(ya da rende soğandan çıkan su)
Yaklaşık 500 gr et suyu(ya da normal su ve 1 et bulyon)
30 gr krema
Tuz, karabiber
Patates Püresi
5 orta boy patates(soyulup iri parçalarda doğramış)
500 gr süt
40 gr tereyağı
40 gr krema
40 gr kaşar peyniri(rende)
2 diş sarımsak
Tuz, tane karabiber, muskat
Hazırlanışı:
1. Patatesleri üzerini kaplayacak kadar süt ve sarımsak, tane karabiber, tuz, muskat rendesi ile tencereye alıyoruz kısık ateşte patateslerimiz yumuşayana kadar haşlıyoruz. Bu aşamada içindeki süt azalırsa süt ekleyebilirsiniz.
2. Yumuşadıktan sonra içine tereyağını, kremayı ve rendelediğimiz kaşar peyniri ekleyip el blendırı ile pürüzsüz olana kadar çekiyoruz vee püremiz hazır.
3. Kıymanın içine yumurta, soğan rendesi, ekmek kırıntıları, süt, tuz, karabiber ve muskat rendesini ekleyip güzelce yoğuruyoruz. Köftenin standart bir kıvamı var fakat çoğaltmak isterseniz içine daha fazla ekmek kırıntısı ekleyebilirsiniz ya da dilediğiniz baharatlarla lezzetlendirebilirsiniz. Köfteleri ceviz büyüklüğünde toplar haline getirip buzdolabında biraz dinlendiriyoruz.
4. Geniş bir tavaya ayçiçek yağını koyup kızmasını bekliyoruz. Yağ kızdıktan sonra köfteleri koyup her tarafını kızartıyoruz. Köfteleri kenara alıyoruz. Tavayı altını kapatıp bekletiyoruz birazdan bize lazım olacak.
5. Küçük bir tencerede gravy için ayırdığımız un ve tereyağını kavurmaya başlıyoruz. Kahverengi bir renk alana kadar kavurmaya devam ediyoruz.
6. Bu sırada köfteleri kızarttığımız tavaya gravy için ayırdığımız et suyunu koyup altını açıp karıştırarak kaynatmaya başlıyoruz(kalan küçük köfte parçaları ve kızartma yağı sosu lezzetlendirecek). Kaynayınca bu suyu yavaş yavaş un ve tereyağının içine ekliyoruz. Bu aşamada yanmamaya özen gösterelim.
7. Un ve tereyağı suyun içinde çözülene kadar karıştırıyoruz(kıvam sos için koyuysa biraz daha su eklemesi yapabilirsiniz). İçine soğan tozunu, kremayı, tuz, karabiberi ekleyip sürekli karıştırarak kaynatıyoruz.
8. Son aşamamızda gravy sosumuzu geniş bir fırın kabına alıyoruz ve köfteleri içine yerleştiriyoruz. Fırında 180-200 derecede 10-15 dakika kadar köfteler sosu daha iyi çeksin diye son pişirme yapıyoruz. Vee İsveç Köftemiz hazır.
Bu zahmetli görünen fakat biraz ön hazırlıkla en geç bir saatte hazırlanabilen bir tarif lütfen gözünüz korkmasın. Ben köftelerimi patates püresi ve geleneğe uygun olması için vişne reçeli(evde olan reçelim) ile servis ettim(şefin tavsiyesi). Sizler de tarifi denerseniz bizlerle paylaşmayı ihmal etmeyin.
Smaklig måltid!
3 comments