Orta Çağ şövalyelerinin ve Vikingler’in ballı iksirinin dünyanın en eski alkollü içeceği olduğuna inanılıyor. Okyanusları geçerken Vikinglerin kendilerini hangi güçlü iksirle güçlendirdiğini hiç merak ettiniz mi ya da Aristoteles’in kadehinden ne yudumladığını? Cevap mütevazı bal arılarında yatıyor ve onun üretilmesine yardımcı olduğu içecekte yani Mjød.
Mjød Nedir?
Mjød, kışın, genellikle zencefilli bisküvilerin yanında sıcak olarak tüketilen alkollü bir içecektir. İçeceğin fermente şekerinin büyük bir kısmı baldan elde edilir ve buna popüler takma ad olan Honey Wine yani “Bal Şarabı” denir. Ülkemizde Bal Likörü olarak da bilinmektedir.
Maya ile fermente edilmiş bal ve sudan oluşur. Ancak meyveler, baharatlar, tahıllar ve/veya şerbetçiotu ile de tatlandırılabilir. Ayrıca bira ve şarap arasında bir yerde, kendine özgü bir kategoriye sahiptir.
Muhtemelen tüm alkollü içeceklerin atası olan Bal Likörü, mütevazi çalışanlardan askerlere, korsanlara ve hatta Kraliyet Ailesi’ne kadar tarih boyunca insanlara keyif verdi. Ve son yüzyıllarda popülaritesi azalırken, Modern Çağ bu eski, altın renkli içeceği yeniden canlandırdı.
Mjød Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey
1) Mjød Kendi Farklı Kategorisinde Yer Alır
Biraya benzer mi? Ya da Şaraba?
Hem evet hem hayır. Mjød hem bira gibidir ve hem de bira gibi değildir. Mjød biradan biraz daha güçlü olma eğilimindedir. The Compleat Meadmaker’ın yazarı Ken Schramm, biraya benzerliklerden birinin Bal Şarabı’nın çeşitli alt tarzlarda sunulması olduğuna dikkat çekiyor.
Bu alt tarzlar arasında, bira veya malt ve şerbetçiotu ile karıştırılmış Bal Likörü olan Braggot; eklenmiş meyve ile Bal Likörü olan Melomel; sulandırılmış melomel olan Hidromel (İspanya ve Fransa’da popüler); ve yaşlanması amaçlanan Bal Likörü Great Mead bulunur.
Mjød ayrıca hem şarap gibidir, hem de şarap gibi değil. Şarap gibi, hareketsiz veya köpüklü olabilir. Tadı gevrek ve kurudan zengin ve tatlıya kadar değişebilir. Sıklıkla Bal Şarabı olarak anılsa da, bu tamamen doğru değildir. Ve alkol oranı genellikle biradan daha yüksektir ve üzüm şarabı gibi %8 ila 20 arasındadır.
Bal Şarabı, bira ve şarap arasında biraz tehlikeli bir konuma sahiptir. Yasal olarak, Mjød “şarap imalathanelerinde” üretilir ve şişeler genellikle şarap dükkanlarında satılır. Ancak, bazı biracıların doğal bir koruyucu olarak eklemeyi tercih ettiği şerbetçiotu varlığı sayesinde, genellikle Butik Bira kategorisinde toplanır. Ancak gerçek şu ki, Bal Likörü de Sake gibi kendi kategorisini oluşturur.
2) Muhtemelen Dünyadaki En Eski Alkollü İçecek
M.Ö 7000’den kalma Çin seramik kapları hem şarap hem de biradan önce gelen bal likörü fermantasyonunun kanıtlarını gösteriyor. İlk Bal Likörü partisi muhtemelen şans eseri bir keşifti: İlk toplayıcılar muhtemelen havadaki maya yardımıyla doğal olarak fermente olmuş yağmur suyuyla dolu bir arı kovanının içeriğini içtiler. Bal Likörü üretimi bilgisi bir kez ortaya çıktığında, küresel olarak yayıldı ve Vikingler, Mayalar, Mısırlılar, Yunanlılar ve Romalılar arasında popülerdi.
Mead ya da Nordik adıyla Mjød, Viking zamanlarına kadar uzanan birçok İskandinav kutlamasında tarihsel olarak önemli bir rol oynamıştır. Danimarka’daki çoğu insan, Bal Likörü’nü bira ile içilen bir Viking içeceği olarak tarih derslerinden biliyor.
3) Altın İksir, Tanrıların İçeceği Olarak Kabul Edildi
Eski Yunanlılar tarafından “Tanrıların İçeceği” olarak anılan Mjød’un, cennetten gelen ve arılar tarafından toplanan çiy olduğuna inanılıyordu. Pek çok Avrupa kültürü arıları Tanrıların habercileri olarak görüyordu ve bu nedenle Mjød ölümsüzlük, ilahi güç ve zeka gibi diğer büyülü güçlerle ilişkilendirildi. Bu nedenle Mjød, içki popülaritesindeki nihai düşüşten sonra bile Yunan törenlerinde önemli bir faktör olmaya devam etti.
4) İlaç Yerine Mjød
Günümüz doktorlarının Bal Likörü için reçete yazması pek olası değildir, ancak otlar veya baharatlarla yapılan bazı türler İngiltere’nin ilk yıllarında ilaç olarak kullanılıyordu. Otları tatlı bir Bal Likörü’ne karıştırmak onları daha lezzetli hale getirdi ve farklı çeşitlerin sindirimi iyileştirdiği, depresyona yardımcı olduğu ve hipokondriyi hafiflettiği düşünülüyordu. Bu tür baharatlı bitki balları, Galce tıp kelimesinden türetilen metheglin olarak adlandırılır.
Peki Gerçekten Sağlıklı Mı?
Healthline bununla ilgili makalesinde; yapılan araştırmalara göre balın güçlü antioksidan ve antimikrobiyal özelliklere sahip olduğunu söylüyor. Bununla birlikte, balın fermente edildikten sonra hala bu sihirli hislere sahip olduğunu destekleyecek yeterli kanıt yok.
Fermantasyon yönü yine de kendi başına bir sağlık artısı olabilir. Probiyotikler adı verilen yararlı küçük canlı mikroorganizmalar bu doğal olarak fermente edilmiş içecekte var olabilir, ancak yine de bunların ne kadar etkili veya konsantre oldukları belirsizdir çünkü muhtemelen belirli bir bal liköründe kullanılan diğer bileşenler bakterileri etkileyebilir ve hatta yok edebilir.
Daha ayrıntılı bilgi için Healthline’ın ilgili makalesine göz atabilirsiniz.
5) Mjød’un Lezzeti Bal Türüne Göre Büyük Ölçüde Değişir
Tek bir bal arısı günde bir çay kaşığı balın on ikide biri kadar bal üretir. Çoğu Bal Likörü iki galon kadar tatlı madde gerektirdiğinden, her damla değerlidir. Kullanılan bal, Bal Likörü’nün genel lezzetini belirler ve bal arısının polen seçimine göre değişebilir. Geleneksel Mjød genellikle portakal çiçeği, yonca veya akasya gibi hafif bir bal kullanır. Ancak kır çiçeği, böğürtlen ve karabuğday balları gibi daha sert baharatlı ballar ile harika sonuçlar verir.
6) Mjød İnanılmaz Çeşitliliktedir
Tatlı, kuru, durgun veya köpüklü, hepsi Mjød çeşitlerini tanımlar. Ama Mjød’un soy ağacını biraz daha karıştırırsanız daha eksantrik akrabalarıyla tanışacaksınız. Meteglin’i zaten biliyorsunuz, ancak böğürtlen ve ahududu gibi meyve suyu veya meyve içeren bir Bal Likörü olan Melomel’i unutmayın. Sonra Elma bazlı bir Bal Likörü olan Cyser var; Akçaağaç Şurubu’yla yapılan Acerglyn; Şerbetçiotu veya Arpa ile hazırlanmış bir Bal Likörü/Bira karışımı olan Braggot; güllerle bezenmiş çok eski bir tarz olan Rhodomel ve daha fazlası.
7) Klasik Edebiyatta Mjød ile Karşılaşabilirsiniz
Vogue’un işaret ettiği gibi, İncil’den Chaucer’a, Aristoteles’ten Beowulf’a her yerde Mjød’un izlerini bulabilirsiniz.
- Chaucer’in yazdığı Canterbury Masalları’nın en iyi kısmı Bal Likörü akmaya başladığında gerçekeşir.
- The Miller’s Tale’de Bal Likörü, kasaba halkının taslağı olarak tanımlanır ve bir kadına kur yapmak için kullanılır.
- Destansı şiir Beowulf önde ve ortada halka açık Bal Likörü salonlarına sahiptir: Heorot adlı gürültülü Bal salonu, canavar Grendel tarafından saldırıya uğrar ve Beowulf’u savaşmaya motive eder.
- Hatta J.R.R. Tolkien, Rohan’ın toplanma yeri ve Kral’ın evinin Krallığı olarak bir Bal Likörü salonuna atıfta bulunarak Orta Dünya’da Bal Likörü çılgınlığından kurtulur. Uzaktan altın gibi parıldayan hasır bir çatı ile ihtişamlı bir şekilde dekore edilmiş olan Mjød Salonu, büyük önem ve güce sahip bir mekandı.
8) Mjød, Kraliyet Ailesi’nin de Tercih Ettiği Bir İçki
Kraliçe II. Elizabeth’in bir kadeh Bal Likörü geri attığı biliniyor ve hatta biberiye, kekik, defne yaprağı ile yapılan favori bir tarifi de bulunuyor.
9) Balayınız İçin Mjød’a Teşekkür Edebilirsiniz
Aslında, “balayı” terimi, yeni bir evlilikten sonra dolunay döngüsü için Bal Şarabı içme Orta Çağ geleneğinden gelmektedir. Bu gelenek sözde bol miktarda çocuk doğuracak verimli bir birliktelik sağlayacaktır. Bu Bal Şarabı bazlı sigorta poliçesi o kadar ciddiye alınmıştı ki, bir gelinin babası genellikle çeyizine bir aylık Bal Şarabı da eklerdi.
Mental Floss’un bu konudaki içeriğini daha ayrıntılı okuyabilirsiniz.
10) Yeni Çeşit Mjød’lar Yükselişte
Mjød yani Mead sadece okyanusları aşan Vikingler’in ve mumyalanmış Kraliyet ailesinin içeceği değil, aynı zamanda günümüzde de popüler bir seçimdir. Şu anda Amerika’da neredeyse 250 Meaderies ve hatta ülke çapında antik içeceği kutlayan Bal Likörü Festivalleri var. Bu ışıltılı içeceğin yeniden canlanması, demleme ve damıtmaya olan ilginin devam etmesi nedeniyle garantili görünüyor.
Peki Mjød’un Tadı Nasıl?
DeRise, “Mayalı bal nedeniyle balın kendine özgü bir tadı var, ancak eklenen malzemeye bağlı olarak, meyve şarabı, beyaz şarap, hatta sert bir elma şarabına benzer” diye açıklıyor. En iyi Mjød örneklerinin “yüksek kaliteli bir balın karmaşıklıklarını koruduğunu veya güçlendirdiğini ve balın lezzetini tamamlamak için çiçeksi, topraksı veya beyaz şarap benzeri fermantasyondan doğan aromatik bileşenleri eklediğini” söylüyor.
Mjød Nasıl İçilir?
Etiyopyalılar genellikle Tej’i Berele adı verilen soğanlı bir cam kaptan içerken, günümüzde ABD’de genellikle şarap kadehlerinde servis edilmektedir. Bazen içki, Almanya’dan bir Mazer Kupası gibi bir özel içme kabında gelse de, bu aynı zamanda dünyanın en büyük Uluslararası Bal Likörü Yarışması‘nın da adıdır.
Tarih meraklıları için bir not; her zaman bir Bal Likörü Boynuzu yani Mead Horn vardır. Üstelik satılıyor da!
Önemli Bir Uyarı:
Mjød, fermente baldan yapılan alkollü bir içecektir. Balın potansiyel probiyotik içeriği nedeniyle, çeşitli sağlık yararları sunduğu lanse ediliyor, ancak bu iddiaları destekleyecek bilimsel kanıtlar hala eksik. Ek olarak, alkol içeriği balın sunduğu bütün faydaları ortadan kaldırabilir ve çok ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Eğer tüketecekseniz diğer alkollü içeceklerde olduğu gibi, ölçülü olun ve sorumlu bir şekilde tadını çıkarın.
2 comments
Güzel bir yazı, ancak 8. maddede kraliçenin likörü geri attığı yazılmış. Ne denmek istediğini anlayamadım.