Tek kullanımlık plastik atıkları azaltma zorluğunun üstesinden gelmek için dünyanın çok çeşitli yeniliklere ihtiyacı var. Finlandiya‘da da çok sayıda şirket bu soruna çözümler geliştirmek için çalışıyor.
Finlandiya İnovasyon Fonu Sitra’dan Riitta Silvennoinen, kısmen eğitim sistemi ve müfredatı sayesinde, Finlandiya’nın bir ulus olarak plastik atıkların yarattığı sorunların farkında ve çözüm geliştirme konusunda oyunun önünde olduğunu söylüyor.
Bununla birlikte, her durumda Finlandiya atıkların yaklaşık yüzde 25’ini geri dönüştürüyor, ancak AB Atık Direktifi hedeflerine sıkı bir şekilde uymaya kararlı: 2025’e kadar geri dönüştürülen plastik ambalajların yüzde 50’si ve 2030’a kadar yüzde 55’ini.
Plastik Dünya
Kuzey Kutbu’ndan Antarktika’ya ve Pasifik’ten Atlantik’e plastik atıklar dünyanın deniz ortamını kirletiyor. Finlandiya’nın eşiğindeki Baltık Denizi’nde, deniz çöpünün yaklaşık yüzde 70’i plastiktir. Küresel olarak, her yıl 13 milyon tona kadar plastik atık denizlere giriyor, düzenli depolama alanlarından sızıyor veya doğrudan gemilerden veya plajlardan biriktiriliyor.
Plastik Atıkları Azaltmak Neden Bu Kadar Önemli?
Güzel kumsalları bozmanın ve turistleri caydırmanın yanı sıra, plastik atıklar yavaş yavaş bozulur, ekosistemi kirletir ve habitatları bozar. Gıda zincirine mikroplastik partiküller halinde toksik etki yaparak girer.
Arktik Okyanusu’nda plastik oluşumu açık okyanuslardan bile daha fazladır çünkü yüzen parçacıklar deniz buzuna bağlanmıştır. Ek olarak, plastik üretimi yağ gerektirir ve bu da CO2 emisyonlarına katkıda bulunur ve bu da iklim değişikliğini hızla besler.
Silvennoinen, "Dünyanın geri kalanında olduğu gibi Finlandiya'da da plastikle ilgili iki sorunu birbirinden ayırmamız gerekiyor: çöp ve iklim değişikliği" diyor.
“Genellikle bu ikisi kafaları karıştırıyor, bu da plastik atık konusunda ne yapılacağına karar vermeyi daha da zorlaştırıyor. Sorun, plastiğin başlı başına bir malzeme olması değil, yeterince ve doğru bir şekilde geri dönüştürülmemesi ve ondan değer alınamamasıdır.”
Döngüsel ekonomi için yenilikleri destekleyen Ellen MacArthur Vakfı, plastiğin değerinin yüzde 95’ini kaybettiğimizi bildirdi çünkü onu geri dönüştürmüyoruz, yakıyoruz veya çöp sahalarına atıyoruz.
Silvennoinen, “Elimizden geldiğince plastiği geri dönüştürmeli ve yeniden kullanmalıyız” diyor. Mekanik veya kimyasal olarak geri dönüştürülebilir ve moleküler seviyesine geri döndürülebilir. Tek kullanımlık plastik büyük bir sorun, ancak bu sadece bir malzemeyi diğeriyle değiştirmek meselesi değil. “
Plastik Atıkları Azaltma ve Yeniden Kullanmaya Öncü 3 Fin Şirket ve Çözümleri
“Yeniden” yaşamda: Fin yeniliklerini ve şirketleri, plastik atıkların ve diğer malzemelerin geri dönüştürülmesine, değiştirilmesine, azaltılmasına ve yeniden kullanılmasına katkıda bulunuyor.
Paptic, Zenrobotics ve Fortum Recycling & Waste, atıkların daha az israf olmasını sağlamak için işleyen üç Fin şirkettir.
Ambalajda Esneklik
Fortum Recycling & Waste, sürdürülebilir döngüsel ekonomi yenilikleri için Fin bir öncüdür. Şirketin granüle edilmiş tüketici sonrası geri dönüşüm ürünü Fortum Circo, çok çeşitli amaçlar için tamamen veya kısmen “işlenmemiş” plastiğin yerini alacak şekilde geliştirilmiştir.
Fortum Circo’nun üç farklı granül sınıfı, örneğin sağlam ve dayanıklı yüksek yoğunluklu polietilen (HDPE) borular ve şişeler, petrokimya kapları ve temizleme ortamı şişeleri gibi farklı kullanımlara uyarlanabilir ve özelleştirilebilir. Düşük yoğunluklu polietilen (LDPE) ürün uygulamaları arasında esnek ambalaj, film ve plastik torbalar bulunur. Polipropilen, tencere ve fırçalardan mutfak gereçlerine ve ev eşyalarına kadar çeşitli uygulamalara uygundur.
Biyobazlı Alternatif
Bir dizi sürdürülebilir endüstri ödülü ile Paptic, “ambalajdaki plastikler için en iyi alternatif” olduğuna dair inandırıcı iddialarda bulunuyor. Sürdürülebilir şekilde yönetilen ormanlardan elde edilen ve aynı adı taşıyan Finlandiya şirketi tarafından üretilen ağaç liflerinden yapılan, biyo-bazlı, geri dönüştürülebilir ve yenilenebilir yeni nesil bir ambalaj malzemesidir.
Paptic’ten yapılan ürünler on defadan fazla kullanılabilir. Malzeme güçlüdür, kolayca katlanabilir, yırtılmaya karşı dayanıklıdır ve mevcut kağıt dönüştürme hatları kullanılarak yapılabilir, yeni altyapı veya makine maliyetlerinden tasarruf sağlar. Paptic, taşıma çantaları, zarflar ve diğer tek kullanımlık uygulamalar için kullanılabilir; normal kağıda eşit baskı kalitesine, dokunmamış kumaşların dayanıklılığına ve tekstillerin çok yönlülüğüne sahiptir.
Geri Dönüşümü Yeniden Tanımlıyor
Atık ayırma kalitesini iyileştirmek için yapay zekanın gücünden yararlanan Zenrobotics’in robotları, atıkları insanlar kadar, yalnızca daha hızlı ve daha güvenli bir şekilde ayırabilecek şekilde sınıflandırır. Finlandiya’nın Aalto Üniversitesi’ndeki nörorobotik araştırma grubunun bilimsel çalışmasına dayanan şirket, verimsiz el emeğine dayanan geri dönüşüm süreçlerinde devrim yarattı.
Zenrobotics’in robotları, Avustralya’dan Japonya’ya ve İsviçre’den ABD’ye kadar dünya çapındaki atık yönetimi şirketlerine teslim edildi. Maliyetleri düşürmek, el işçiliğini azaltmak, geri dönüşüm verimliliğini artırmak ve geri dönüştürülmüş malzemelerin saflığını artırmak için tasarlanan çözümlerin yeni nesil geri dönüşümü yeniden tanımladığı iddia ediliyor.
Finlandiya, yenilikler açısından yüksek bir performans sergiliyor. Bu konuda yapılan diğer çalışmalar;
- Silvennoinen enerji şirketi Fortum’un verimli mekanik geri dönüşüm tesisinden bahsediyor.
- Fenergy bir kimyasal geri dönüşüm tesisi geliştirdi.
- Ürünler açısından Jospak, geri dönüştürülebilir plastik filmi karton ile birleştiren gıda paketleme çözümü için WorldStar 2019 Altın Sürdürülebilirlik Ödülü’nü kazandı.
- Finlandiya Teknik Araştırma Merkezi VTT, kimyasal geri dönüşüm konusunda kapsamlı araştırmalar yürütmüştür.
- Sitra, 2018’de bir Plastik Yol Haritası’nın hazırlanmasına dahil oldu, sorunlara daha yüksek bir öncelik verdi, plastik geri dönüşümün her yönünü kapsadı ve paydaşları nasıl iyileştirme, işbirliği yapma, finanse etme ve çözüm geliştirme konusundaki tartışmalara dahil etti.
Plastikleri Geri Dönüştürme, Yeniden Kullanma ve Değiştirmek İçin Birkaç Öneri
Fin Çevre Bakanlığı, gönüllü Yeşil Düzen girişimlerini teşvik ediyor. Bir örnek, kafeleri ve restoranları daha az plastik kullanmaya teşvik etmek olabilir.
Plastiğin geri dönüşümü: Çoğu Finlandiya mutfağında plastik ambalajlar da dahil olmak üzere farklı atıklar için çöp kutuları bulunur. Ülke genelinde toplanan tüm ev tipi plastik atıklar, Fortum’un geri dönüşüm tesisine gönderilir. Plastik atıklar yeni hammaddeye dönüştürülür. Sizler de atıklarınızı geri dönüşüm kutularında biriktirirseniz, ülkemizde bulunan geri dönüşüm tesislerine iletilmesine yardımcı olursunuz.
Plastiğin yeniden kullanılması: Geri dönüştürülmüş plastik birçok öğe için hammadde olarak kullanılır: Taşıma çantaları, saklama kutuları gibi ev ürünleri, kovalar, sulama kutuları, saksılar, sulama kutuları, kızaklar ve temizleme fırçaları. Sizler de evinizde bu ürünleri kullanmayı tercih edebilirsiniz.
Plastiğin değiştirilmesi: Plastiğin çevre dostu bir şekilde değiştirilmesi için Finlandiya yeniliklerini sizler de uygulayabilirsiniz. Tıp ve teknik endüstriler için biyolojik olarak parçalanabilir plastik çözümler; gıda ambalajı için karton tepsiler; şeker kamışından üretilen biyoplastikten yapılmış oyuncaklar; odun hamurundan lambalar, ambalajlar ve askılar; ahşap ve biyolojik olarak parçalanabilen plastikten yapılmış kalıplar; odun yongalarından oluşan kompozit ahşap lavabo kullanabilirsiniz.
Kaynak: By Tim Bird, ThisisFINLAND Magazine 2020
