Vikingler denildiğinde aklınıza 3 temel şey gelebilir. Sinirli, kasklı ve gemileri olan bir grup. Vikinglere dair birkaç kitap duymuş, film görmüş veya arkadaşlarınızdan birtakım bilgiler duymuş olabilirsiniz. Fakat bir gerçek var ki Vikingler yaptıkları ile Avrupa’nın gelişiminde çok önemli bir rol oynamıştır. Bu yazımızda ‘Norseman’lerin tarihine göz atalım.
Vikingler Kimdir?

Vikingler aslında denizcilik ile uğraşan Güney İskandivanya’da (Bugünkü Danimarka, Norveç ve İsveç) yaşayan insanlara verilen isimdi. Bu insanlar 8. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar pek çok yağmalama, yerleşme ve ticaret eylemleri gösterdi. Öyle ki, bu çağa verilen isim bile “Viking Çağı”. Vikingler; pek çok ülkede yerleşim kurup hükümetlerinde söz sahibi olmuştur. Hangi hükümetlerde diye soracaksınız.
* İngiliz Adaları
* İrlanda
* Faroe Adaları
* Ukrayna
* Rusya
* Grönland
* Normandiya(Kuzey Fransa)
* İzlanda
* Baltik Kıyıları
* Belarus
Bu yerleşmeler ve yağmalar sırasında pek çok kültürü etkilemiş, orta çağda yaşayan Norman, Norveç-Galler, Ruslar, Faronlar ve İzlandalılar bu yerleşimcilerden oluşmuştur. Tabii kendi ülkelerinin kültürünü diğer ülkelere götürürken aynı zamanda başka kültürleri de kendi evlerine getirmişlerdir. Bunun sonucunda ise hem etnik kimliklerini kaybetmiş, Paganlıkta Hristiyanlık’a yönelmiş, hem de dağılmalarından 3 büyük krallık doğurmuşlardır. (Danimarka, Norveç, İsveç)
Vikingler, eski Norse dilini konuşurlardı ve bunları rünik alfabelerle yazarlardı. Kendilerine ait hukuk ve sanat kültürleri bulunuyordu. Pek çok Vikingli aynı zamanda birer çiftçi, balıkçı, zanaatkar ve tüccardı. Vikingler uzun ve dayanıklı gemiler üretmeleri ile ünlüydü. Öyle ki bu gemiler onların Akdeniz kıyılarına kadar inmelerini sağlamış, Amerika kıtasına ayak basmalarına olanak sağlamış ve deniz/nehir kanallarına açık olan tüm ülkelere erişebilmelerini sağlamıştır.
Viking Kültürü

Viking kültüründe erkekler; ava çıkan, yağma ve ticaret yapan, grup halinde ülkeleri fetheden kişilerdi. Kadınlar ise evde erkeklerin işini yapan ve statülerine göre saygı duyulan kişilerdi. Bu sebeple bir kadına zarar vermek bir erkek için utanç verici sayılırdı.
Kadınlar aileye bakar, yemeği hazırlar; çamaşır, inek sağma, keçi ve kuzuları gütme, tereyağı ve peynir yapma, kış için yemek rezerv etme, bahçıvanlık, temizlik ve bunlar gibi zamanın büyük bir çoğunluğunu alan işler yapardı. Aynı zamanda zanaat işleri de yaparlardı, öyle ki bir Viking kadınının bir günlük dokumaya yetecek kadar iplik eğmesi 35 saat sürebilirdi.
Bir Viking kadını 12 yaşından itibaren evlenmeye hazırdı ve çoğu 20 yaşına kadar evlenirdi. O dönem yaşam beklentisi 50 yıldı ancak çok azı bu sayıya ulaşabildi. Çocuklar aileleri tarafından yetiştirilir ve ileride evlenirken damadın ailesi gelinin ailesine başlık parası verir, düğünde gelinin babası da bir çeyiz öderdi.
Ayrıca kadınlar Viking kültüründe pek çok Avrupa ülkesine göre daha ayrıcalıklıydı. Kadınlar eşlerinden boşanabiliyor, bir mülk sahibi olabiliyor ve elişi yaptıklarını satabiliyorlardı. Bazı kadınlar güçlü ve zengin arazi sahibi oldular. Bazıları ise ticarete atıldı. Hatta bazı Vikingli kadın mezarlarında silah bulunması bu kadınların erkeklerin yanısıra savaştıklarını da gösteriyor.
Viking Tanrıları

Eğlenceli bir kısıma geçtik. Viking tanrılarını hızlıca tanıyalım.
- Odin – Tanrıların babası, tek gözlü bilgin, bütünün tanrısı, savaş ve runeleri yarattı ve bilgeliği bulmak için 9 gün 9 gece Yggdrasil’de kendini astı
- Thor – Büyülü çekici Mjolnir ile insanlığın korucuyusu oldu, savaş tanrısı
- Loki – Tehlikeli bir yarı-tanrı, yarı-dev hileci, tanrılar arasında hasara yol açtı
- Baldur – Odin ve Frigg’in oğlu, güzel ve zarif tanrı, Loki’nin hilesi ile öldürüldü
- Frigg – Odin’in eşi, büyü pratisyeni, ev tanrıçası
- Freya – tüy pelerinli aşk ve bereket tanrıçası
- Freyr – Freya’nın kardeşi, çiftçilik, tarım, bereket ve refah tanrısı
- Njoror, Denizin güçlü tanrısı
Vikingler Nasıl Başarılı Oldu?

Her dönem bir imparatorluk başarılı olmuş, hacmini büyütmüş ve o dönem isminden korkuyla söz ettirmiştir. Vikingler için de bu durum geçerliydi. Vikinglerin başarılı olmalarındaki en büyük etken ülke siyasetlerinin güçlü olmamasıydı. Özellikle İngiltere’nin krallık düzeni türlü entrika ve dram ile dolu olduğundan yağmalamak ve ele geçirmek Vikingler için kolay olmuştur. Bunun dışında gemicilikte iyi olmaları Avrupa ülkelerine, özellikle nehir ve deniz kıyısı şehirlere korku salmıştır. Baktığınız zaman Vikinglerin Anadolu’ya, Asya’ya veya Afrika’ya ilerlemediğini görüyorsunuz. Büyük kara parçalarından kaçındıklarını söyleyebiliriz. Hatta Amerika kıtasına ilk ayak basan Vikingler, buradaki yerli kabilelerin saldırısına uğramış, düşmanları Avrupalılardan farklı ve güçlü olduğu için Vinland haricinde bir yerleşim kuramadan geri dönmüşlerdir. Tersi bir durumda Amerika’da daha fazla Viking tarihinden söz edilebilirdi. Bu korkuyu fırsata çevirdikleri zamanlar da oldu. Vikingler Kiev Ruslarına karşı korumacıydı ve Bizans İmparatorluğu bu yakınlıktan korktuğu için Vikingleri paralı asker olarak tutmayı önermiş ve uzun bir süre bu yolla sınırlarını korumuştur.
Vikinglerin Mitleri Çözülüyor
1) Vikingler boynuzlu kask giymezlerdi

Çoğu zaman Vikingler kafalarında bir kasket bile olmadan savaşmışlardır. Bu kasket Viktorya döneminde Viking kültürüne karşı bir romantizm başladığında ortaya atılmış ve ressamların bu hislerle yarattığı eserlerde şekil bulmuştur. Fakat bu şapkaların kullanıldığına dair hiçbir kanıt yoktur.
2) Vikingler ölülerini gemilere koyardı

Vikingler gemilerine bayılırdı. Bu gemileri aziz gören millet ölülerini mumyalar, güzel giydirir ve bir gemiye koyarak geminin kişiyi sonraki hayata taşıyacağına inanırlardı. Hatta seçkin savaşçılar ve zengin bir aileden gelen kadınlar genellikle değerli mallar ve kurban edilmiş kölelerle çevrili gemilerde dinlendirilirdi.
3) Vikingler temizliğe önem verirdi.

Kazılarda bulunanlar gösteriyor ki Vikingler temizliğe önem veriyorlardı. Öyle ki o dönem haftada bir yıkandıkları biliniyor. Bu Avrupalıların ortalamasının çok üstünde yer alıyor. Ayrıca kazılardan çıkan jiletler, taraklar, cımbızlar ve kulak temizleyicileri de buna önemli bir kanıt oluşturuyor.
4) Kayağa bayılırlardı.

Vikingliler kayak kaymayı avlanma ve eğlence amacı ile yapıyorlardı. Hatta Ullr isimli bir kayak-tanrıları bile vardı. Krallar ve yüksek rütbeliler eğlence olsun diye kayardı ve kayak alanında ödüllü yarışmalar yapılırdı.
5) Ateş yakmak için idrar kullanıyorlardı.

Vikingler hayatının çoğunu hareket halinde yaşadılar. Bu da onlara çakmaksız olduklarından pratik çözümler sundu. Bunlardan biri touchwood denilen bir ağaç mantarını bir kaç gün kendi idrarlarında kaynatmaları, ortaya çıkanı keçe benzeri bir madde haline getirmeleri ve bu karışımı yakmalarıydı. İdrarda bulunan sodyum nitrat odunla karışarak kolayca yanmasını sağlardı.
6) Vikingler insan kaçakçılığı yapardı.

Yağmacılık ile ünlü olan Vikingler sık sık bu ülkelerden insanları kaçırır, bunları büyük köle pazarlarında satarlardı.
7) Viking erkekleri saçlarını boyardı.

Viking Çağı’nda “sarı saça sahip olmak” o dönemin trendiydi. Esmer erkekler bu sebeple saçlarını ağartacak yüksek seviyeli sodalı yoğun konsantre bir sabun kullanırlardı. Tarihçiler bunun aynı zamanda saçı bitten koruduğunu düşünüyorlar.
Bu yazıda sizlere Viking kültürü, tarihi ve o dönemde yaptıklarının Dünya’ya katkılarını anlattım. Yazıyla ilgili sorularınızı yorum kısmında yazabilirsiniz. Eğer okumadıysanız en son yazımız olan “İskandinavya: Şarap Dünyasındaki Terra Incognita” yazısını okuyabilirsiniz. Hepinize keyifli ve sağlıklı bir gün dilerim.
1 comment