Akademik mükemmeliğin eşitlik, bireysel özgürlük, hoşgörü, çeşitlilik ve inovasyon ile birleştiği eğitim sistemi: İskandinav eğitim modeli.
İskandinav ülkelerinde yükseköğrenim görmenin en önemli avantajlarından biri şüphesiz birçok eğitim programının dilinin İngilizce olmasıdır. Yükseköğrenim seviyeleri arasında en yüksek İngilizce eğitim oranı (% 75) yüksek lisans programlarına ait. Bu oran anadil İngilizce olan olan ülkelerde % 38 iken, Avrupa genelinde % 58’dir. Ayrıca, İskandinav ülkelerine göç etmek isteyenler için eğitim en hızlı ve kolay alternatifi oluşturuyor. Eğitim sonrası iş bulma şansının yüksek oranda artmasının yanında, ülkeye adaptasyon süreci üniversitenin sağladığı dil eğitimi ve sosyal olanaklarla muhtemelen daha sancısız geçecektir. Haliyle sadece büyüleyici doğası ve yüksek yaşam kalitesiyle değil, sunduğu eğitim olanakları ile de yabancıların gözdesi oluyor Nordik’ler.
Nordik Üniversitelerin Global Sıralaması
2020 yılına ait verilerde, akademik başarının ölçülmesinde kullanılan temel global derecenlendirme sistemlerinde 6 İskandinav üniversitesi ilk 100 içerisinde yer alıyor.
Derecenlendirme ölçütleri arasında akademik yayın başarısı, endüstri ilişkileri, öğrenci ve çalışan geri dönütleri, ödüllü akademisyen sayısı ve öğrenci demografisi (yabancı öğrenci oranı, cinsiyet oranı, vs.) gibi farklı başlıklar bulunuyor. Örneğin, THE ve QS personel ve öğrenci anketlerini hesapa katarken, ARWU derecelendirmede akademik başarıyı ön planda tutuyor. Genel üniversite sıralaması başlangıç için iyi bir indikatör olsa da, bölümler bazında akademik başarı, öğretim görevlilerinin yetkinliği ve endüstri ilişkileri daha önemli bir yer tutuyor.
İskandinav üniversiteleri arasındaki koordinasyon ve işbirliği ilişkileri de eğitim ve araştırma kalitesini arttıran bir diğer faktör. Örneğin, Nordic Five Tech adını verdikleri 5 Nordik üniversitesinin karşılıklı öğrenci ve akademik personel değişimi yürüttüğü bir oluşum bulunuyor. Lisans düzeyinden doktoraya kadar öğrenim gören öğrenciler belli dönemlerde bu birlik içerisinde yer alan üniversitelerde öğrenim görüp araştırmalarını yürütebiliyorlar.
Yükseköğretim kalitesini arttıran bir diğer faktör ise Nordik üniversitelerinin genelinde hakim olan güçlü endüstriyel ilişkiler. Örneğin, İsveç’deki üniversiteler Ericsson, Volvo, ABB ve AstraZeneca gibi şirketlerle ortak çalışmalar yürütüyorlar. Endüstriyel desteklerin yanında devlet bütçesinden çok yüksek bir payın üniversitelerin AR-GE çalışmalarına aktarılması İskandinav üniversitelerinin araştırma kalitesini olumlu yönde etkiliyor.
İskandinav Üniversitelerinin Eğitim Ücreti
İskandinavya’da devlet üniversiteleri yabancı öğrenciler için ücretsiz ya da nispeten düşük ücretle eğitim imkanı sunuyor. Özel üniversitelerin yıllık ücretleri ise bölüme göre geniş bir aralıkta farklılık göstermekle birlikte yaşam standartları dikkate alındığında çoğu Avrupa ülkesiyle benzer aralıkta.
Norveç
Norveç devlet üniversitelerinde her seviyede eğitim tüm uluslardan gelen yabancı öğrenciler için ücretsiz. Sadace ortalama 35 – 70 Euro arası değişen miktarlarda dönem ücreti ödenmesi gerekiyor. Bazı uzmanlaşmış alanlarda yüksek lisans eğitimleri ücretli olabiliyor ancak bu oran oldukça sınırlı. Özel üniversitelerin lisans öğrenim ücretleri yıllık 7000 – 9000 Euro arasında değişirken, yüksek lisans eğitiminde ücret aralığı 9000 – 19000 Euro’ya kadar çıkıyor.
İsveç
İsveç devlet üniversiteleri sadece İskandinav vatandaşları ile AB ve AEA ülkelerinden gelen yabancılar için ücretsiz eğitim imkanı sunuyor. Bu gruba girmeyen ülke vatandaşları programa bağlı olarak yıllık 7500 – 29000 Euro arasında değişen lisans ve yüksek lisans ücretleri ödüyorlar. Özellikle mimarlık ve işletme gibi bölümlerin ücreti bir hayli yüksek. Ayrıca, yine ilk gruba giremeyen ülke vatandaşları başvuru ücreti olarak 90 Euro ödemek durumundalar.
Danimarka
Danimarka devlet üniversiteleri AB, AEA ve İsviçre vatadanşlarına birkaç özelleşmiş program haricinde ücretsiz lisans ve yüksek lisans eğitimi sağlıyor. Diğer ülkelerden gelen öğrenciler ise yıllık 6000 – 16000 Euro’luk bir ücret ödemek durumundalar. Bioteknoloji gibi çok spesifik alanları kapsayan programların ücretleri ise 35000 Euro’ya kadar çıkabiliyor.
Finlandiya
Finlandiya yakın bir zamana kadar Norveç gibi tüm ülkelerden gelen öğrenciler için ücretsizken, şu an eğitim sadece AB, AEA ve İsviçre’den gelen öğrenciler için ücretsiz. Bu ülkelerin dışından gelen öğrenciler için yıllık ücretler 2500 – 18000 Euro arasında değişiyor.
İzlanda
İzlanda devlet üniversitelerinde eğitim tüm ülke vatandaşları için ücretsiz ancak ‘kayıt ücreti’ adı altında yıllık bir ücret öderler. Bu ücret ortalama 400 Euro iken, AB üyesi olmayan ülke vatandaşları için 600 Euro’ya kadar çıkabiliyor. Özel üniversitler ise hem eğitim ücreti hem de kayıt ücreti talep ediyorlar. Ücretler üniversiteye ve bölüme göre farklılık gösteriyor.
Burs İmkanları
İskandinav ülkeleri yabancı öğrenciler için birçok burs imkanı sağlıyor. Burslar devlet tarafından, üniversitelerin bütçesinden veya ülkeler arası işbirliği faaliyetlerini yürüten çeşitli enstitülerden karşılanıyor. Başvuru şartları kayıtlı olunan akademik program seviyesi, başarı kriterleri, ekonomik ölçütleri gibi parametrelere göre çeşitlilik gösteriyor. Bu nedenle ülkeler bazında burs olanaklarını ve başvuru kriterlerini incelemek gerekiyor.
İskandinavya’da Doktora Eğitimi
İskandinav ülkelerinde doktora eğitimi Türkiye’deki sistemden çok farklı. Türkiye’de doktora kayıtlı kişiler öğrenci statüsünde değerlendirilirken, İskandinav ülkelerinde doktoraya kayıtlı kişiler genellikle araştırmacı olarak değerlendirilirler. Dolayısıyla çalışan olarak değerlendirildiğiniz için üniversite ya da devlet tarafından finanse edilirsiniz. Bu durumda eğitim almak dışında akademik görevler de edinirsiniz. Başka bir alternatif olarak, üniversitenin işbirliği içerisinde olduğu bir endüstri kuruluşunun çalışanı olarak değerlendirilip ortak projenin hem üniversite ayağında hem de endüstri tarafından çalışabilirsiniz.
İskandinav üniversitelerinde doktora kabulü için ilk şart ilgili bir alanda yüksek lisans derecesine sahip olmanız. Dil yeterliliği için hem IELTS (min. 6.5) hem de TOEFL (min. 575 ) kabul ediliyor. Mezuniyet ortalaması kriteri üniversiteden üniversiteye değişse de not ortalamanızın belli bir başarı oranının üzerinde olması bekleniyor.
