‘Ey koca er, ne diye denizde, durursun dalgaların ortasında?’

“Bir kuş havlandı Laponya’dan,
kuzeydoğudan geldi kartal.

Ne büyük ne de ufaktı kartal:
bir kanadı suyu çizdi,
öbürü süpürdü semayı,
kuyruğu denize değdi
gagası kazıp kayaları.”

Oy uçtu hür havada,
dönüp, sallayıp dolandı.
Gördü vakur koca Vainamoinen’i
sırtında mavi denizin:
‘Ey koca er, ne diye denizde,
durursun dalgaların ortasında?’”

Yukarıdaki satırlar Fin halk destanı Kalevala’dan… Dünya kültürünün kurucu başyapıtlarından kabul edilen destan, tam metin olarak –nihayet– Everest Yayınları tarafından Türkçede yayımlandı yakın bir zaman önce. Dünya kültürünün önemli bir unsuru olmasından daha çok, elbette öncelikle Finlandiya için önemli. Çünkü Finlandiya 19. yüzyıla kadar İsveç Krallığına ait; 1809 yılında da Rus Çarlığına bağlanıyor. Bağımsız bir devlet olarak tarih sahnesine çıkması ise ancak 1917’de gerçekleşiyor. İşte yaklaşık yüz yıl sonunda, bağımsızlığa doğru giden bütün bu süreçte Fin dilinin yaşaması, diğer bir deyişle Fin halkının ulusal kimliğinin korunması, büyük ölçüde Kalevala sayesinde gerçekleşmiş.

Toplamda 50 şiir yer alıyor Kalevala destanında. Tek bir olayın ya da kısa bir dönemin öyküsü değil anlatılan. Yüzyıllar süren çok uzun bir dönemi kapsıyor ve kaçınılmaz olarak da birçok olayın/durumun/inancın iç içe geçtiği, harmanlanlandığı bir anlatı ile karşı karşıyayız.



Çok çeşitli versiyonları varmış Kalevala’nın; elimizdeki çeviri ise, 1849 tarihli Lönnrot’un derlemesiymiş ve günümüzde resmileşmiş tek Kalevala derlemesi. Adı geçen önemli kişiler, destanda yer alan 50 şiirde kısaca ne anlatılıyor; hepsiyle ilgili kısa kısa notlara kitabın giriş yazısında rastlamak mümkün. Destanın Türkçe çevirmeni Riitta Cankoçak, fazla ayrıntıya girmeden, ama derleyip toparlayan bir “giriş” yazısı kaleme almış.

Meraklısına not: Kalevala’nın Türkçe baskısının hemen başında şu cümle yer alıyor: “Tolkien’den Ursula K. Le Guin’e kadar birçok çağdaş edebiyatçıyı derinden etkilemiş olan Fin halk destanı Kalevala…” Gerçekten de Kalevala, hayal gücünde güçlü bir tesir bırakmış J.R.R. Tolkien’in. Merak edenler, Tolkien’in, Kalevela ile hemen hemen eşzamanlı yayımlanan Kullervo’nun Hikâyesi kitabına bakabilirler. Kelavala destanıyla ilgili Tolkien’in yazdığı ek metinler de Kullervo’nun Hikâyesi’nde yer alıyorlar.



Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir