Siyaset televizyon ekranlarında ve İzlandalılar arasında her zaman önemli (bazen hararetli) bir konu olagelmiştir. Peki İzlanda siyaseti hakkında ne kadar bilgi sahibisiniz?
İzlanda doğrudan seçilen bir devlet başkanına sahip ve yasama meclisi tarafından yönetilen parlamenter bir cumhuriyettir.
İzlanda’ nın şu anki başkanı Ağustos 2016’ da görevi devralan Guðni Th. Jóhannesson’ dır. Alþingi (Althingi) adı verilen İzlanda parlamentosu, kökleri MS 930’ lara ve ilk İskandinav yerleşimcilere kadar götürülebilecek demokratik bir yapıdır.
Alþingi’ ye 63 milletvekili nispi temsil ile seçilmektedir. Herhangi bir siyasi parti ya da koalisyon partileri, 32 milletvekiline sahip olduğunda bir çoğunluk hükümeti oluşturabilir. Genel seçimler (ve aslında başkanlık seçimleri) her 4 yılda bir yapılır. İzlanda tarihinde çoğunluğu nadiren tek parti sağlamıştır, genellikle koalisyon görülmüştür.
İzlanda’ da şu anda iki partili koalisyon vardır ve Alþingi’ de 6 parti temsil edilmektedir. Sadece ulusal oyların en az %5’ ini alan partiler parlamentoya girebilir.
İzlanda parlamentosunda şu anda temsil edilen partilere kısaca bir bakalım:
Bağımsızlık Partisi
İzlandalı adı: Sjálfstæðisflokkurinn
Milletvekili sayısı: 19/63
Mevcut yoklamalarda oy oranı: % 24,6 (30.08.2016)
Lider: Bjarni Benediktsson
Siyasi konum: Merkez sağ
Mevcut statü: Hükümet
İzlanda’ nın en eski siyasi partilerinden biri olan Bağımsızlık Partisi, 1929 yılında kurulmuştur ve İzlanda’ nın en popüler partisi olagelmiştir. Ekonomik liberalizm ve Avrupa şüpheciliği görüşleriyle liberal muhafazakar bir çizgidedir. İzlanda solunun parçalanmış yapısının aksine tüm sağı bütünleştirmiş olmasının avantajlarına sahiptir.
İlerici Parti
İzlandalı adı: Framsóknarflokkurinn
Milletvekili sayısı: 19/63
Mevcut yoklamalarda oy oranı: % 10, 6 (30.08.2016)
Lider: Sigurður Ingi Jóhannsson
Siyasi konum: Merkez sağ
Statü: Hükümet
İlerici Parti 1916 yılında, İzlanda tarımsal sınıfı temsil etmek üzere kurulmuştur ve ‘tarımda reform’ bugün de parti ideolojinin bir parçasıdır. Parti genellikle merkez sağ özgürlükçü çizgide yer alır ve yıllarca sağ ve sol partilerle koalisyonlar kurmuştur.
Sosyal Demokrat İttifak
İzlandalı adı: Samfylkingin
Milletvekili sayısı: 9/63
Mevcut yoklamalarda oy oranı: % 9, 1 (30.08.2016)
Lider: Oddný Harðardóttir
Siyasi konum: Merkez/Merkez sol
Mevcut statü: Muhalefet
Sosyal Demokrat İttifak sosyal demokrasi ilkelerini savunan merkez sol bir partidir. Parti, dört küçük sol partinin birleşmesiyle 1999 yılında kurulmuştur ve Avrupa yanlısı bir görünüm çizmektedir. Parti, 2009 yılında, İzlanda mali ve bankacılık krizi sonrasında, dünyanın ilk lezbiyen lideri Jóhanna Sigurðardóttir öncülüğünde iktidara gelmişti.
Sol-Yeşil Hareket
İzlandalı adı: Vinstrihreyfingin – Grænt framboð
Milletvekili sayısı: 7/63
Mevcut yoklamalarda oy oranı: % 12, 4 (30.08.2016)
Lider: Katrín Jakobsdóttir
Siyasi konum: Sol
Mevcut durum: Muhalefet
Sol-Yeşil Hareket 1999 yılında, Sosyal Demokrat İttifak’ ı oluşturmak üzere birleşen sol kanat partiler içerisinde bu birleşme sürecinde memnuniyetsizliği olan üyeler tarafından kurulmuştur. Parti, demokratik sosyalizm, feminizm ve pasifizm temelinde faaliyet yürütürken, diğer sol partilerin aksine AB üyeliğine karşı çıkmaktadır.
Parlak Gelecek
İzlandalı adı: Björt framtíð
Milletvekili sayısı: 6/63
Mevcut yoklamalarda oy oranı: % 4, 5 (30.08.2016)
Lider: Óttarr Proppé
Siyasi konum: Merkez sağ
Mevcut statü: Muhalefet
Parlak Gelecek İzlanda politik sahnesine, sosyal liberalizm, yeşil liberalizm ve Avrupa yanlısı konumuyla görece yeni çıkan bir partidir. 2013 yılında ilk kez parlamentoya giren parti, son dönem yoklamalarında
%5’ in altında kalmaktadır. Partinin kurucusu Guðmundur Steingrímsson, iki eski İzlanda Başkanı’nın oğlu ve torunudur (ikisi de İlerici Parti’ den).
Korsan Parti
İzlandalı adı: Píratar
Milletvekili sayısı: 3/63
Mevcut yoklamalarda oy oranı: % 22, 4 (30.08.2016)
Lider: ???
Siyasi konum: ???
Mevcut statü: Muhalefet
Mevcut sol/sağ yelpazenin herhangi bir yerinde konumlandırmanın zor olduğu Korsa Parti, Birgitta Jónsdóttir ismi medyada ve kamuoyunda öne çıksa da resmi bir lidere sahip değildir. Kurulduğu 2012 yılından beridir Parti, hem sağ hem de soldan oy almaya başlamakta ve İzlanda’nın egemen siyasi gücü olarak ortaya çıkmaktadır. Parti, doğrudan demokrasi, bilgi özgürlüğü ve sivil ve politik özgürlüğü savunmaktadır.
Kaynak: Charles Gittins, iceland monitör, 3.10.2016
Çev. Deniz Gürler
